Bị thất bại liên tiếp trên cả hai miền Nam - Bắc, ngày 1/11/1968, Tổng thống Mỹ Giôn-xơn tuyên bố chấm dứt ném bom, kết thúc cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất, đồng thời chuyển sang thực hiện Chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”.

          Đầu năm 1972, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Nhân dân ta bước vào giai đoạn quyết liệt, trên cả ba mặt trận: quân sự, chính trị và ngoại giao, ta đều giành thắng lợi to lớn. Chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của đế quốc Mỹ có nguy cơ sụp đổ hoàn toàn.

          Để cứu vãn tình thế, ngày 6/4/1972, Tổng thống Mỹ Níchxơn vội vã ra lệnh tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai ra miền Bắc với quy mô lớn hơn, tính chất ác liệt, tàn bạo hơn nhiều so với cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất. Mỹ sử dụng máy bay chiến lược B-52 đánh phá các tỉnh: Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hoá, Hải Phòng... nhưng đều bị đánh bại, cục diện chiến tranh chuyển hướng có lợi cho ta.

          Chiến tranh kéo dài khoét sâu thêm những mâu thuẫn trong nội bộ và làm trầm trọng hơn những khó khăn về kinh tế, chính trị, xã hội của nước Mỹ. Giữa lúc cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ đang đến gần, sức ép của cử tri, của phong trào phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam và các lực lượng chính trị ở Mỹ tác động mạnh mẽ đến Tổng thống Ních-xơn.

          Trong khi đó, Hội nghị đàm phán bốn bên tại Paris đã kéo dài 4 năm mà Mỹ vẫn chưa tìm được lối thoát. Đầu tháng 10/1972, ta đưa ra dự thảo Hiệp định “Về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam” và phía Mỹ chấp thuận bản dự thảo này. Tuy nhiên, sau khi tái đắc cử Tổng thống nhiệm kỳ hai, Ních-xơn đã trắng trợn lật lọng, xóa bỏ dự thảo Hiệp định đã thỏa thuận, đòi Việt Nam phải sửa chữa 126 điểm mà trước đó phía Mỹ đã hoàn toàn nhất trí và tuyên bố ngừng đàm phán vô thời hạn với ta.

          Để cứu vãn Chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” và tình hình, đế quốc Mỹ đã âm mưu tiến hành cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B-52 nhằm gây sức ép buộc ta phải chấp nhận ký Hiệp định Paris theo các điều khoản sửa đổi của chúng. Mỹ đánh phá, hủy diệt tiềm lực kinh tế - quốc phòng của miền Bắc, hạn chế sự chi viện cho cách mạng miền Nam, làm lung lay ý chí quyết tâm chiến đấu chống Mỹ của nhân dân Việt Nam. Đồng thời đe doạ phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới.

          Mỹ đã huy động 193 máy bay chiến lược B-52 trên tổng số 400 chiếc, 1.077/3.043 máy bay chiến lược khác, 6/24 tàu sân bay và 60 tàu chiến các loại  mà quân đội Mỹ có lúc đó. Cùng lực lượng hơn 50 máy bay tiếp dầu trên không, máy bay trinh sát, máy bay gây nhiễu và khí tài quân sự tối tân. Ngày 14/12/1972, Ních-xơn chính thức phê chuẩn kế hoạch tập kích chiến lược B-52 vào Hà Nội, Hải Phòng với mật danh Lainơbếchcơ II (nghĩa là Cứu bóng trước khung thành II).

          Vào 10h30 ngày 17/12/1972, Tổng thống Mỹ Ních-xơn ra lệnh mở cuộc tập kích bằng không quân vào Hà Nội, Hải Phòng và một số địa phương trên miền Bắc. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tổng tư lệnh, các quân binh chủng đã sẵn sàng chiến đấu, kịp thời đánh trả máy bay, tàu chiến địch. Lực lượng CAND tổ chức quan sát, báo động, sơ tán, đào hầm hào, phối hợp làm tốt công tác bảo vệ an ninh, bảo vệ tài sản...

          1850 ngày 17/12, Quân chủng Phòng không - Không quân chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu cấp 1. 19h10 cùng ngày, Đại đội rađa 16 phát hiện nhiễu B-52, tiếp đó Trung đoàn 291 phát hiện B-52 đang vào miền Bắc. Không quân ta được lệnh cất cánh đón đánh các tốp máy bay chiến thuật của địch. Trong khoảng 1 tiếng, nhiều tốp B-52 (mỗi tốp 3 chiếc) liên tiếp dội bom xuống khu vực sân bay Nội Bài, Đông Anh, Yên Viên, Gia Lâm (Hà Nội).

          19h44 ngày 17/12, quả đạn tên lửa đầu tiên của Tiểu đoàn 78 thuộc Trung đoàn Tên lửa 257 được phóng lên, cuộc chiến đấu 12 ngày đêm của lực lượng phòng không ba thứ quân bảo vệ Hà Nội bắt đầu. Trung đoàn Tên lửa 261 được lệnh đánh tập trung, tiêu diệt tốp máy bay 671 từ hướng Tam Đảo đánh phá các kho tàng ở Đông Anh, Cổ Loa. Một kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 59 đã phóng 2 quả đạn từ cự ly thích hợp, hạ 1 máy bay B-52. Đây là chiếc B-52 đầu tiên bị bắn rơi tại chỗ trên bầu trời Hà Nội, cách trận địa chưa đầy 10 km.

          Thắng lợi hạ gục tại chỗ “siêu pháo đài bay B-52” ngay trong đêm đầu tiên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về tư tưởng và tác chiến, giải tỏa những băn khoăn trước đó. Đêm 18 rạng ngày 19/12, Mỹ huy động 90 lần chiếc B-52 ném 3 đợt bom, xen kẽ có 8 lần chiếc F-111 và 127 lần chiếc máy bay cường kích, ném khoảng 6.600 quả bom xuống 135 địa điểm thuộc Thủ đô Hà Nội, làm chết 300 người. Quân và dân ta anh dũng chiến đấu, bắn rơi 6 máy bay các loại, trong đó có 3 máy bay B-52 (2 chiếc rơi tại chỗ).

          Hoàng Minh (còn nữa)