Khó tiếp cận, thủ tục phức tạp

Đại biểu Nguyễn Hoàng Phương (tổ đại biểu HĐND thành phố tại huyện An Lão) cho biết, người dân rất vui mừng khi thành phố đang tập trung cao xây dựng nhà ở xã hội để đảm bảo người có thu nhập trung bình thấp có thể mua nhà với chất lượng tốt ở các vị trí trung tâm, giá ưu đãi. Tuy nhiên, cử tri băn khoăn về điều kiện, tiêu chuẩn mua nhà ở xã hội với giá ưu đãi, thủ tục hành chính còn phức tạp thậm chí có biểu hiện tiêu cực. Người dân rất khó tiếp cận được mua nhà.

 Có ý kiến cho rằng, đây là biểu hiện không đúng với  mục tiêu thành phố đề ra, thậm chí không loại trừ trường hợp lợi dụng chính sách, tiêu cực.

Trả lời nội dung này, Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Thành Hưng nêu rõ, Hải Phòng là địa phương đi đầu cả nước về xây dựng nhà ở xã hội. Đến nay, việc xây dựng được thực hiện khá tốt, đã có quỹ nhà lớn cung cấp cho thị trường. Tuy nhiên, việc mua, bán nhà đang nảy sinh một số dấu hiệu phức tạp, có nhiều vướng mắc, khó khăn.

Giám đốc Sở Xây dựng cho biết, theo quy định, các nhóm đối tượng được mua nhà ở xã hội (NOXH) gồm: người có công với cách mạng; người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại đô thị; hộ nghèo cận nghèo nông thôn; hộ nông thôn ảnh hưởng bởi thiên tai; người lao động làm việc trong doanh nghiệp công nghiệp; sỹ quan công an, quân đội; công chức, viên chức; đối tượng trả lại nhà công vụ; hộ gia định, cá nhân bị thu hồi đất và phải giải toả, phá dỡ nhà ở, chưa được bồi thường nhà, đất.

Về điều kiện để mua NOXH, Luật Nhà ở mới có hiệu lực từ 1/8/2024 và các dự thảo nghị định liên quan đã nới rộng hơn. Cụ thể, bổ sung thêm và làm rõ đối tượng. Ví dụ: thân nhân liệt sỹ, hộ nghèo, cận nghèo vùng nông thôn bị ảnh hưởng thiên tai; tổ chức là doanh nghiệp, HTX mua NOXH cho công nhân thuê… Về điều kiện được mua đã nới lỏng hơn như chưa có nhà ở trên địa bàn thành phố; thu nhập không quá 15 triệu đồng/ người/ tháng hoặc 30 triệu đồng/ tổng 2 vợ chồng/ tháng; bỏ quy định về cư trú (người ngoại tỉnh cũng có thể mua được).

Giám đốc Sở Xây dựng cũng thừa nhận, trong thời gian qua, Sở Xây dựng nhận được nhiều thông tin phản ánh việc người dân khó tiếp cận mua NOXH hoặc muốn mua được căn hộ như ý phải trả một khoản tiền “chênh” thông qua môi giới thường gọi là “cò mua bán” với mức chênh lên tới vài chục hoặc vài trăm triệu đồng. Việc này được núp bóng dưới các hình thức như ký một hợp đồng dịch vụ tư vấn tại các sàn giao dịch bất động sản từ 50 đến 120 triệu đồng/căn hộ, có thể còn cao hơn (tùy vị trí, diện tích...); ký một hợp đồng thi công nội thất khoảng 50 triệu đồng/căn hộ (bao gồm: tủ bếp 2 tầng, thiết bị bếp, đèn led âm trần, trần thạch cao...); ký thêm hợp đồng lắp ống đồng điều hoà khoảng từ 7 đến 15 triệu/căn hộ (tùy theo diện tích...).

Theo Sở Xây dựng, các hợp đồng thỏa thuận thi công nội thất; thi công đường dây điều hòa là có thể chấp nhận được, phù hợp với giá cả chung trên thị trường. Tuy nhiên, với hợp đồng thỏa thuận tư vấn dịch vụ, với chi phí lên đến vài chục triệu đồng, thậm chí trên 100 triệu/hợp đồng mà  các nội dung tư vấn rất đơn giản, hầu hết đã có đầy đủ trong các văn bản pháp luật cũng như các hướng dẫn của Sở Xây dựng là cao, không tương ứng với khối lượng dịch vụ tư vấn, nói cách khác có thể là sự biến tướng. Mặc dù các thông tin về NOXH được công khai trên các trang thông tin của Sở Xây dựng, của các đơn vị để người dân tiếp cận nhưng vẫn có tình trạng chèn ép các thông tin cò mồi, môi giới và nhiều người đã sử dụng các dịch vụ này.

                                        Cần công khai, minh bạch

Theo Sở Xây dựng, để đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu chính sách, tránh lợi dụng chính sách, tiêu cực, UBND thành phố đã triển khai nhiều  biện pháp. Cụ thể, đã có hướng dẫn xác nhận theo mẫu hồ sơ quy định cho đối tượng mua NOXH. Trong đó chỉ đạo, phân công nhiệm vụ cụ thể đối với các Sở, ban, ngành, UBND các quận huyện trong việc xác nhận hồ sơ cho người dân. UBND thành phố cũng giao  Sở Xây dựng phối hợp với các cơ quan báo chí để tuyên truyền rộng rãi đến người dân các thông tin chính thống về NOXH, về điều kiện, đối tượng, trình tự thủ tục khi mua NOXH.

Đồng thời, công khai giá bán nhà ở xã hội; các dự án đủ điều kiện bán nhà hình thành trong tương lai; danh sách các đối tượng được thông báo đủ điều kiện mua NOXH; các đối tượng đã được ký hợp đồng mua NOXH trên trang web của Sở Xây dựng. Sở cũng thành lập tổ công tác phối hợp với chính quyền địa phương kiểm tra việc công bố giá, ký hợp đồng tại 3 dự án: 384 Lê Thánh Tông, Hoàng Huy Newcity và Khu đô thị Tràng Duệ.

Mặc dù vậy, việc mua, bán NOXH qua môi giới vẫn còn. Vì vậy, theo Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Thành Hưng, để việc mua bán NOXH được minh bạch, thuận lợi cho người dân cũng như đề phòng và ngăn chặn nguy cơ trục lợi từ các chính sách NOXH trên địa bàn thành phố Hải Phòng, Sở Xây dựng đang nghiên cứu đề xuất một số giải pháp.

Theo đó, Sở Xây dựng tiếp tục kiểm tra, giám sát năng lực của các tổ chức tư vấn, môi giới bất động sản theo quy định pháp luật. Chủ đầu tư các dự án NOXH phải công khai, minh bạch đầy đủ các thông tin liên quan đến dự án; thực hiện các giao dịch theo đúng trình tự, thủ tục pháp luật quy định; chủ động ngăn chặn các thông tin sai lệch.

Sở Xây dựng cùng khuyến cáo người dân mua nhà nghiên cứu, tìm hiểu thông tin dự án và liên hệ để được giới thiệu, hướng dẫn qua những kênh chính thức (thông tin từ chủ đầu tư, thông tin từ chính quyền địa phương, thông tin tại Cổng thông tin của Sở Xây dựng); tuyệt đối không tìm hiểu, liên hệ với các kênh thông tin không rõ nguồn gốc, nhằm hạn chế tình trạng “lôi kéo”, “cò mồi”, “đẩy giá”... Khi đã đủ điều kiện và được chủ đầu tư thông báo việc ký Hợp đồng mua bán, cần nghiên cứu, kiểm tra nội dung trước khi ký (lưu ý các thỏa thuận: về giá cả, trang thiết bị khi bàn giao nhà...). Nếu thấy có nội dung bất thường hoặc chi phi phát sinh phải trao đổi trực tiếp với chủ đầu tư để được giải thích hướng dẫn; nếu chưa đồng thuận có thể dừng việc ký hợp đồng và phản ánh kịp thời các nội dung không đúng quy định pháp luật đến các cơ quan quản lý (phường, quận, Sở Xây dựng...) để được hướng dẫn, xem xét giải quyết.

Sở Xây dựng cũng đề nghị, mong muốn các cơ quan, đơn vị  liên quan xem xét xây dựng kênh thông tin và trung tâm thông tin về NOXH nhằm kịp thời cung cấp các thông tin chính thống cũng như có chuyên gia hướng dẫn hỗ trợ người dân thực hiện các hồ sơ nhanh gọn. Trường hợp phát hiện các yếu tố bất thường cần kiểm tra, thanh tra các hoạt động mua bán NOXH để sớm phát hiện, ngăn chặn các hành vi tiêu cực trong việc mua bán.

           Viện trưởng Viện KSND thành phố  Vũ Mạnh Hùng vẫn băn khoăn và  đề nghị Giám đốc Sở Xây dựng làm rõ thêm quy trình, thủ tục mua nhà ở xã hội, cụ thể là gặp ai, nộp hồ sơ ở đâu? Giám đốc Sở Xây dựng tiếp thu ý kiến này và cho biết sẽ thiết lập quy trình tiếp nhận hồ sơ mua, bán nhà ở xã hội; làm việc với các chủ đầu tư để giám sát.

          Đồng chí Phạm Văn Lập, Chủ tịch HĐND thành phố yêu cầu Sở Xây dựng Sở cần tập trung cao công tác kiểm tra, kiểm soát, thanh tra việc mua bán nhà của các chủ đầu tư, tránh trục lợi chính sách của thành phố; kiểm tra và xử lý hoặc kiến nghị xử lý nghiêm những người gây phiền hà, nhũng nhiễu, tiêu cực cho người dân khi mua nhà. Đồng thời, không nên chỉ ban hành các văn bản mà còn phải bảo đảm các văn bản đó đến được với người dân để phục vụ người dân, tháo gỡ khó khăn cho người dân.

Chủ tịch HĐND thành phố đề nghị ngành Xây dựng nghiên cứu từ thực tế, xuất phát từ thực tế hiện nay để chỉ đạo và đề xuất các giải pháp với thành phố; quan trọng nhất là  công khai thủ tục và  thủ tục phải thông thoáng, gọn nhẹ, dễ hiểu, dễ nhớ; tránh trục lợi chính sách, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nhà ở xã hội; để người dân biết muốn mua nhà thì đến gặp ai, ở đâu. Cùng với đó, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để người dân tiếp cận quỹ NOXH dễ dàng, thuận tiện hơn, thực sự công khai, minh bạch.

 Theo thông báo của Sở Xây dựng Hải Phòng, hiện có 806 căn hộ thuộc hai tòa CT3A và CT3B thuộc dự án nhà ở xã hội Tổng kho 3 Lạc Viên đủ điều kiện mở bán. Mỗi tòa đều có 403 căn phù hợp với quy định về điều kiện bất động sản hình thành trong tương lai được đưa vào kinh doanh. Các căn hộ  nằm ở tầng 3 đến tầng 15 của 2 toà nhà. Dự kiến trong năm 2024,có khoảng 2.400 căn nhà ở xã hội đủ điều kiện mở bán.

Xây dựng NOXH là một trong những trọng tâm ưu tiên của Hải Phòng. Thành ủy đã ban hành nghị quyết riêng về phát triển NOXH; HĐND ban hành nghị quyết; UBND thành phố xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể, đặt mục tiêu tới năm 2025 hoàn thành 14.500 căn hộ.

Đến nay, Hải Phòng đã khởi công 7 dự án NOXH  với tổng số hơn 14.000 căn hộ, cơ bản thực hiện mục tiêu tới năm 2025. Điển hình như Khu nhà ở xã hội tại Tổng kho 3 Lạc Viên có 4500 căn; Khu nhà ở công nhân Tràng Duệ 2500 căn và khu nhà ở công nhân Pegatron 1500 căn; khu NOXH Happy Homes, tại phường Tràng Cát, quận Hải An của Vinhomes hơn 4000 căn. Trong năm 2024, thành phố tiếp tục khởi công một số dự án NOXH với quỹ nhà khoảng 5000 căn hộ tại KCN Đình Vũ; lô A52 Vĩnh Niệm và Khu đô thị Apage, quận Lê Chân…

Với sự quyết tâm đó, Hải Phòng là địa phương đi đầu cả nước về phát triển NOXH, đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người có thu nhập thấp, công nhân lao động ngoại tỉnh làm việc trong các KCN; đưa hơn 5000 hộ dân thuộc các chung cư cũ xuống cấp, nguy hiểm về sinh sống…

                                                                                                                                         Hồng Thanh