Bài 1:

                                                        Phá vỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực

       Từ năm 2015 trở về trước, mặc dù được coi là thành phố Cảng biển sôi động, sầm uất, đô thị lớn thứ 3 của cả nước, có hơn 20.000 doanh nghiệp, đất đai vô cùng giá trị nhưng số thu ngân sách nội địa hàng năm của Hải Phòng chưa vượt quá con số 10.000 tỷ đồng, còn thua kém một số tỉnh bạn ít có điều kiện hơn. Số thu đó hàng năm cũng chỉ đủ chi thường xuyên, còn lại dành cho chi đầu tư phát triển chỉ có 1000- 1500 tỷ đồng/ năm, không đủ để làm việc gì cho ra tấm ra miếng. Đây là trăn trở chung của cả hệ thống chính trị thành phố và HĐND thành phố Hải Phòng với vai trò, trách nhiệm của mình đã “xắn tay” vào cuộc, chung tay phá vỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực để Hải Phòng phát triển.

                                                Dành sự ưu tiên, tập trung cao cho công tác thu ngân sách

           HĐND thành phố khóa 15, nhiệm kỳ 2016-2020 có 16 kỳ họp thì kỳ họp nào cũng dành thời gian ưu tiên, tập trung bàn và quyết nghị các vấn đề liên quan tới công tác thu ngân sách nội địa, bởi đây chính là nội lực, là nguồn lực tự chủ, là “tiền ruột” của thành phố; thu được thì sẽ có nguồn để chi.

          Trong đó, quyết dự toán thu ngân sách hàng năm bao nhiêu là trách nhiệm, đồng thời cũng là áp lực đối với HĐND thành phố, với mỗi đại biểu HĐND thành phố, bởi dự toán thu ngân sách HĐND thành phố giao hàng năm không chỉ là mang tính phấn đấu mà còn là mệnh lệnh từ thực tế cuộc sống, là yêu cầu, đòi hỏi của nhân dân, cử tri. Nếu quyết một con số quá cao, không hoàn thành được thì mất đi tính uy nghiêm, hiệu lực, hiệu quả của HĐND; còn nếu quyết một con số “bình thường”, chỉ cao hơn chỉ tiêu pháp lệnh Trung ương giao một chút thì vai trò của HĐND thành phố sẽ trở nên mờ nhạt. Quan trọng hơn là thành phố sẽ không có đủ nguồn chi cho đầu tư phát triển.

       Hãy nhìn vào dự toán thu ngân sách hàng năm của HĐND thành phố Hải Phòng sẽ thấy rõ sự quyết tâm phấn đấu, sự tập trung trí tuệ tập thể để quyết định những con số phù hợp, chính xác nhất. Cụ thể, năm 2016, dự toán thu ngân sách HĐND thành phố khóa 15 giao  62.815 tỷ đồng,  trong đó có 43.240 tỷ đồng thu từ hoạt động  xuất nhập khẩu và 15.600 tỷ đồng thu nội địa. Các con số tương ứng cho năm 2017 là 77.700 tỷ đồng; 51.600 tỷ đồng và 21.500 tỷ đồng; năm 2018 là 71.020 tỷ đồng; 42.560 tỷ đồng và 24.725 tỷ đồng; năm 2019 là 69.306 tỷ đồng; 40.300 tỷ đồng và 26.365 tỷ đồng; năm 2020 là 98.249 tỷ đồng; 63.000 tỷ đồng và 33.000 tỷ đồng; năm 2021 là 89.490 tỷ đồng; 53.000 tỷ đồng và 35.000 tỷ đồng; năm 2022 (do HĐND thành phố khóa 16 giao) 105.645 tỷ đồng; 60.000 tỷ đồng và 41.000 tỷ đồng; năm 2023 là 116.442 tỷ đồng; 69.900 tỷ đồng và 42.500 tỷ đồng…

        Nhìn vào mức giao dự toán này cho thấy, tổng thu hàng năm có thể cao hơn hoặc thấp hơn năm trước tùy theo tình hình và điều kiện cụ thể của số thu thuế xuất nhập khẩu nhưng số thu nội địa thì chỉ có tăng, không có giảm, từ 15.600 tỷ đồng tăng lên 42.500 tỷ đồng trong vòng 8 năm là một bước nhảy vọt lớn, phản ánh quyết tâm, ý chí của HĐND thành phố và các cấp, các ngành phải triển khai thực hiện.

          Cục trưởng Cục Thuế Hải Phòng Hà Văn Trường cho biết, từ năm 2016 đến nay, nỗi lo đau đáu cũng đồng thời là quyết tâm rất lớn của tập thể CBCC Cục Thuế là hoàn thành dự toán thu ngân sách nội địa HĐND thành phố giao. Bởi lẽ, số tăng thu hàng năm không phải nhỏ, khoảng từ 3000- 6000 tỷ đồng/năm là nhiệm vụ rất nặng nề. Thế nhưng, dự toán HĐND thành phố giao chính là mệnh lệnh, là mục tiêu phấn đấu và dù khó khăn, thách thức rất nhiều vẫn “ló rạng” nhiều giải pháp để đi tới thành công.

          Chính bởi thế, từ năm 2016, Hải Phòng đã  xác định công tác thu ngân sách là một trong những điểm nghẽn cần phải phá bỏ và 5 năm liền HĐND thành phố thông qua  chủ đề hành động hàng năm là “Tăng cường kỷ cương thu, chi ngân sách- Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh” với mục tiêu thu phải tương xứng với tiềm năng, phải cao hơn; chi phải đổi mới mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn, nhất là chi đầu tư công và tập trung xây dựng chính quyền kiến tạo, phục vụ, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và người dân.  

       Từ năm 2021 đến nay, tuy Hải Phòng chọn chủ đề năm tập trung vào phát triển đô thị, xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, chuyển đổi số nhưng thu ngân sách vẫn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, hàng đầu, là nhân tố quan trọng chi phối  các hoạt động khác của thành phố và được bàn bạc, quyết định tại tất cả các kỳ họp của HĐND thành phố.

                                                Giải pháp đồng bộ, toàn diện, quyết liệt

           Điều đáng nói, dự toán thu ngân sách hàng năm cao do HĐND thành phố giao là trách nhiệm của các cấp, các ngành phải triển khai thực hiện trong thực tế. Tuy nhiên, HĐND thành phố không chỉ giao dự toán mà còn “xắn tay áo” vào cuộc với những quyết sách rất quyết liệt và cụ thể. Điển hình là Nghị quyết số 148 ngày 16-12-2016 của HĐND thành phố khóa 15 về việc quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển Hải Phòng (phí hạ tầng cảng biển).  Đây là cách nhìn mới, sáng tạo của HĐND thành phố nhằm triển khai Luật Phí và lệ phí có hiệu lực thi hành từ 1- 1- 2017.

         Theo đó, với tiềm năng, lợi thế từ cảng biển và dịch vụ cảng biển, với sản lượng hàng hóa qua cảng tăng dần và lên tới hàng trăm triệu tấn/năm, Hải Phòng quyết định thu phí hạ tầng cảng biển để tạo thành nguồn lực đầu tư trở lại cho hệ thống hạ tầng cảng biển, giảm bớt sự trông chờ đầu tư từ  ngân sách Trung ương, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, góp phần thúc đẩy tăng nhanh sản lượng hàng qua cảng.

        Quyết định thu phí hạ tầng cảng biển lúc đầu gặp không ít khó khăn, vướng mắc nhưng với sự quyết tâm, quyết liệt, áp dụng đúng, linh hoạt các quy định của pháp luật, đến nay nguồn thu  phí này đã đi vào nền nếp, bình quân mỗi năm mang lại số thu 1500- 1700 tỷ đồng, một khoản thu không nhỏ đối với ngân sách địa phương. Từ năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, nhằm chia sẻ với khó khăn của doanh nghiệp, HĐND thành phố khóa 16 lại họp bàn và quyết nghị giảm phí hạ tầng cảng biển, nhận được sự đồng thuận rất lớn. Từ đó, tuy số thu chỉ còn khoảng 1000 tỷ đồng/năm nhưng ý nghĩa đối với sự phát triển KTXH của thành phố và đặc biệt là ý nghĩa nhân sinh vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện rõ hiệu lực các nghị quyết của HĐND thành phố.

          Tại các kỳ họp của HĐND thành phố khóa 15, 16, các ý kiến phát biểu, chất vấn cũng tập trung rất nhiều vào tháo gỡ điểm nghẽn trong thu ngân sách, nhất là các biện pháp chống thất thu, thất thoát; rà soát lại các dự án giao đất, cho thuê đất nhưng chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính, buộc phải nộp ngân sách; chỉ rõ những khu vực có thể tăng thu, nhất là thu thuế khai thác tài nguyên khoáng sản; kinh doanh xăng dầu; thu qua thanh tra, kiểm tra thuế… Nhiều doanh nghiệp, nhiều dự án được chỉ đích danh tại các kỳ họp HĐND, buộc các ngành, các địa phương phải bắt tay thực hiện, phải thực hiện lời hứa, sự cam kết trước HĐND thành phố, trước cử tri và nhân dân. Vì thế, số tăng thu từ các lĩnh vực này lên tới vài nghìn tỷ đồng mỗi năm.

          Tuy nhiên, biện pháp quan trọng nhất là HĐND thành phố luôn nhất quán quan điểm: mục tiêu lâu dài vẫn là tập trung phát triển kinh tế để tăng thu ngân sách một cách thực chất và hiệu quả. Điều này được thể hiện rất rõ ràng trong các nghị quyết phát triển KTXH, QPAN 6 tháng, 1 năm của HĐND thành phố. Từ đây, Hải Phòng liên tục đạt mức tăng trưởng kinh tế cao qua các năm, nằm trong top dẫn đầu cả nước; là địa phương có sức hấp dẫn mạnh mẽ với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước tới đầu tư và đóng góp ngân sách cho thành phố, góp phần hiện thực hóa dự toán thu ngân sách ở mức rất cao hàng năm mà HĐND thành phố đã quyết định.

        Với những biện pháp quyết liệt và đồng bộ ấy, số thu ngân sách nội địa của Hải Phòng từ năm 2016 đến nay liên tục tăng trưởng ở mức cao. Hải Phòng không chỉ vươn lên trở thành điểm sáng của cả nước về thu ngân sách mà còn ngoạn mục hoàn thành vượt mức chỉ tiêu thu ngân sách nội địa trước 3 năm so với mục tiêu Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ 15 đề ra cho tới năm 2020 (năm 2017 vượt mốc 20.000 tỷ đồng) và năm 2020 vượt mốc 30.000 tỷ đồng, đạt 32.733 tỷ đồng.

      Năm 2021, số thu nội địa đạt 36.579 tỷ đồng và năm 2022, Hải Phòng ghi dấu ấn đặc biệt quan trọng khi lần đầu tiên tổng thu ngân sách trên địa bàn vượt ngưỡng 100.000 tỷ đồng, đạt 109.000 tỷ đồng. Trong đó, thuế xuất nhập khẩu đã cán mức 68.300 tỷ đồng, vượt thu hơn 12.373 tỷ đồng. Với kết quả này, năm 2023, Hải Phòng sẽ tiếp tục được thưởng vượt thu theo cơ chế chính sách tài chính ngân sách đặc thù dành riêng cho Hải Phòng. Năm 2022, cũng nhờ vượt thu thuế xuất nhập khẩu của năm 2021 mà thành phố đã được thưởng vượt thu gần 1800 tỷ đồng. Với số thu 38.368 tỷ đồng, số thu ngân sách nội địa năm 2022 của Hải Phòng tuy chưa đạt như kỳ vọng, chưa đạt 41.000 tỷ đồng theo dự toán đề ra từ đầu năm do nhiều nguyên nhân khách quan nhưng đây là số thu cao nhất từ trước tới nay của thành phố, thể hiện tính hiệu lực, hiệu quả trong quyết sách của HĐND thành phố về thu ngân sách và con số 42.500 tỷ đồng năm 2023 tiếp tục có tính phấn đấu rất cao./.

    (Còn tiếp)

                                                                                                                                                    Hồng Thanh

Hàng hóa qua Cảng Hải Phòng tăng nhanh giúp Hải Phòng tăng thu thuế xuất nhập khẩu, phí hạ tầng Cảng biển (ảnh: Nguyễn Đức Nghĩa)

DN nop thue: Nhiều doanh nghiệp