Nhà giàu “cũng khóc”.

          Trước kia, khi nền kinh tế nước ta chưa phát triển, lạm phát ở mức cao, đồng tiền tiết kiệm được chuyển hóa qua nhiều hình thức vật chất khác nhau. Còn hiện nay, trong điều kiện mở cửa hội nhập, vẫn rất ít người chọn cách giữ tiền mặt VND trong nhà. Thay vào đó, những người có tiền dư lại chọn các phương thức tiết kiệm như: gửi ngân hàng sinh lãi, mua bất động sản, đầu tư chứng khoán, tích trữ ngoại tệ và vàng, cho vay nặng lãi…

          Ông Đỗ Đức S., một người dân ở phường Anh Dũng (Anh Dũng) chia sẻ, thời kỳ giải phóng mặt bằng các khu nhà ở Anh Dũng, toàn bộ tiền đền bù gia đình ông S. nhận được là hơn 700 triệu đồng. Xuất thân nông dân, không có khả năng kinh doanh, lại không còn đất để canh tác, ông S. đem tiền gửi ngân hàng để rút lãi ra chi tiêu. Thời điểm lãi suất cao nhất lên tới trên 15%/năm, gia đình ông sống tùng tiệm, nhưng giờ đây với mức lãi suất giảm chưa bằng một nửa, mỗi tháng ông chỉ rút ra được vài triệu đồng. Để thì lo tiền mất giá, mà rút gốc ra cũng chưa biết làm cách nào để giữ được nguồn tiền.

          Một ví dụ khác cũng ở phường Anh Dũng, là trường hợp của gia đình ông Vũ Minh T. Với số tiền ngót nghét một tỷ đồng đền bù, thời gian đầu ông T. cũng gửi ngân hàng như ông S., tuy nhiên khi “sốt” bất động sản, ông T. đem tiền đầu tư vào đất. Trúng quả được một hai lần, ông T. dồn mua tiếp hai lô đất với giá 11 triệu đồng/m². Giờ đây, ông T. xót xa mắc kẹt với số tiền đổ vào đất bởi giá giảm hơn một nửa, mà giao bán mãi cũng chẳng ai mua. Ông T. tâm sự: “ Nếu bán được đất, mua vàng về giữ cho chắc, vì dù giá vàng có xuống thì vẫn là vàng…”

          Nhưng ngay cả việc mua vàng dù để tích trữ cũng không hẳn là giải pháp an toàn. Bởi mấy năm trước giá vàng đã có lúc lên tới gần 5 triệu đồng/chỉ, còn hiện đang giằng co ở mức 3,6 triệu đồng/chỉ, nghĩa là thiệt hại giữa hai thời điểm đã là 1,4 triệu đồng/chỉ. Tốc độ giảm giá này khiến gia đình ông L. ở ngõ Nam Pháp 1 (Ngô Quyền)  tổn hại mất mấy trăm triệu đồng, khi phải bán vàng lo cho con trai đi du học, kết quả của gần 7 năm tiết kiệm bằng vàng.

          Lao đao với tiền thừa

          Song hành cũng tốc độ phát triển, hàng chục năm qua bên cạnh những dự án đầu tư bất động sản theo hướng đô thị hóa, còn một lượng rất lớn đất đai, nhà ở được thu hồi để phục vụ cho các dự án kinh tế, hạ tầng giao thông. Ở Hải Phòng điển hình là các khu kinh tế như VSIP, Đình Vũ, Tràng Duệ, Tân Liên, dự án đường ô tô cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, cầu Tân Vũ – Lạch Huyện, các dự án của tập đoàn VinGroup… Khó có thể thống kê được số tiền đền bù được chuyển cho những người dân, nhưng chắc chắn là con số rất lớn, chưa kể một nguồn tiền không nhỏ của xã hội dôi dư từ các hoạt động khác.

          Điều đáng nói là, dù có tiền nhưng nhiều người không có khả năng đầu tư kinh doanh, tự tái tạo và phát triển nguồn vốn. Một thời gian, thị trường chứng khoán là điểm đến đầu tư, nhưng thực tế cho thấy những người “ngập sâu” vào chứng khoán đã phải “ăn quả đắng” đến mức nào. Trong khi đó, một kênh tiết kiệm truyền thống khác là tích trữ ngoại tệ, thì ngay cả giá trị ngoại tệ cũng không đem lại hiệu quả như mong muốn. Chẳng hạn như đô la Mỹ, trong 5 năm qua mức độ chênh lệch không đáng kể, thời điểm cao nhất giá đô la Mỹ chợ “đen” đạt trên 23 nghìn đồng/USD, hiện cũng chỉ trên 22 nghìn đồng/USD. Nhưng việc tích trữ đô la Mỹ dù không sinh lời, vẫn cơ bản giữ được nguồn vốn ổn định. Còn việc tích trữ bằng đồng Euro hay một số ngoại tệ mạnh khác đều bị thiệt hại, khi những ngoại tệ này ngày càng mất giá so với đô la Mỹ.

          Ngay cả việc một số người mạnh dạn đem tiền dôi dư của mình đầu tư vào các hoạt động tín dụng đen hoặc xé nhỏ tự đem cho vay lãi, thời gian qua cũng gặp nhiều rủi ro. Hậu quả thấy rõ là những vụ vỡ nợ, lừa đảo, chiếm dụng tài sản liên tục xảy ra, nhiều gia đình mất trắng cả “chì lẫn chài” khi cho vay. Trong số đó có không ít “chủ nợ” ảo khi lợi dụng khả năng quan hệ hoặc vị trí công tác, chuyển tiền từ các ngân hàng sang thị trường đen, góp phần không nhỏ vào việc tạo ra những khoản “nợ xấu” khổng lồ mà chưa có giải pháp thu hồi.

          Có thể thấy thời điểm hiện tại, nền kinh tế đã bắt đầu phục hồi mạnh mẽ, nhưng việc giải quyết các nguồn tiền dư thừa vẫn là điều nhức nhối, bởi lẽ ngay một số ngân hàng thương mại cũng tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, mà chuyện xảy ra tại một chi nhánh ngân hàng OceanBank tại Hải Phòng vừa qua là một bài học đắt giá. Nghĩa là một lượng không nhỏ nguồn vốn trong xã hội đang bị đóng băng, khi hầu hết các kênh hoạt động đều không đem lại hiệu quả như đã nói ở trên.

            Gia Lê