Mấy năm gần đây, trên địa bàn thành phố xuất hiện hệ thống nhà hàng ven đô và khu vực ngoại thành, khiến cuộc cạnh tranh dịch vụ ăn uống càng khốc liệt. Sơ sơ như trung tâm huyện Kiến Thụy cũng có tới hàng chục nhà hàng tầm cỡ, khi cần có thể phục vụ cùng lúc vài trăm thực khách.

Đáng chú ý là trong đó rất đông khách hàng đến từ nội thành, khi chỉ phải bỏ ra 80.000 đồng/suất ăn đã có bữa lẩu cua đồng kèm theo năm bảy món nhắm, hoặc 150.000 đồng/suất đã có dê tái, cá vược nướng, ốc bươu hấp mẻ…

Trong nội thành phải kể đến những quán ăn có diện tích chỉ vài mét vuông, đầu tư mấy bộ bàn ghế nhựa, nhân viên hầu hết người một nhà, dạng hình này có thể gặp ở khắp nơi. Ưu thế của những mô hình nhỏ trước hết là giá, ví dụ mỗi suất ăn sáng cả bò, ngan, tôm, cá, bề bề… hiện bình quân chỉ là 20.000 đồng, có nơi đến 25.000 hoặc 30.000 đồng/suất. Nhìn vào mức giá này so với hơn 10 năm trước, mới thấy trong các loại hàng hóa, dịch vụ thì mảng ăn uống cơ bản không có sự lạm phát.

Chị M. - chủ một quán ăn sáng 10.000 đồng/suất ở đường Lạch Tray tâm sự, trước kia chị bán bún cua cá 15.000 đồng/suất, kèm cả thịt nhúng, chả viên. Do ế khách chị mạnh dạn giảm hẳn còn 10.000 đồng, niêm yết giá công khai, nhờ vậy mà đông khách. Theo chị M., dù bán rẻ nhưng lợi nhuận vẫn đạt khoảng 30%, vì cơ bản không phải sắm nhiều thứ.

Còn theo bà D. - chủ quán cơm cùng vị trí, thì cùng phường buôn bán phải biết bảo ban nhau, phần đất mà chị M. mở quán kể trên đến 10h30 được chuyển sang cho bà D. bán hai lượt trưa và chiều, đến đêm lại có người khác tiếp quản. Nghĩa là chỉ có 5 mét vuông được khai thác bởi 3 chủ, mà trên thực tế đó là đất lưu không của một khu tập thể.

Quán cơm bà D. vốn phục vụ chủ yếu công nhân xây dựng, người dân xung quanh và sinh viên, giờ cũng tấp nập các công, viên chức của nhiều cơ quan gần đó. Bà D. nói: “Ngoài ăn tại chỗ, tôi còn bán luôn cả cơm suất cho người ở xa, chồng tôi chuyên trực xe máy để đưa cơm…”. 

Trong các khách hàng dùng cơm suất, phổ biến nhất là dạng hộp 20.000 đồng cho khối văn phòng, loại 15.000 đồng cho các nhóm thợ xây hoặc lái xe, sinh viên thì 10.000 đồng… Nhưng ở mức giá nào cũng đủ cơm - cá - thịt - trứng - rau - canh. Bà D cho biết thêm, một phần giá dịch vụ rẻ vì những năm gần đây các loại thực phẩm nguyên liệu đều ổn định, giá bỏ mối cho các quán ăn thấp hơn rất nhiều so với giá bán lẻ ngoài chợ.

Rõ ràng, xu hướng tìm về dịch vụ giá rẻ mà vẫn đáp ứng được nhu cầu là sự điều chỉnh tự nhiên của cơ chế thị trường. Mặc dù vậy, kênh cung cấp dịch vụ ăn uống giá rẻ hiện nay đang bộc lộ không ít bất cập. Ngoài nỗi lo về mất vệ sinh an toàn thực phẩm, còn phải kể đến mỹ quan đô thị khi vỉa hè, phố ngõ bị lấn chiếm và những trách nhiệm mang tính cộng đồng khác.

Lê Minh Thắng