PV: Trước hết, xin Đại tá cho biết thực trạng “tín dụng đen” trên địa bàn Hải Phòng hiện nay?

Đại tá Lê Hồng Thắng: 

Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 12/CT-TTG ngày 25/4/2019 về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến “tín dụng đen”, Bộ Công an đã có Kế hoạch số 240/KH-BCA-C02 ngày 27/6/2019 và UBND TP ra Kế hoạch số 175/KH-UBND ngày 25/6/2019 triển khai thực hiện chỉ đạo trên của Thủ tướng.

Với chức năng của mình, Phòng Cảnh sát hình sự đã tham mưu Giám đốc CATP ban hành Kế hoạch số 1038/KH-CATP-PC02 ngày 3/7/2019 và đã nhận được sự quan tâm lớn của cấp ủy Đảng, chính quyền các địa phương, qua đó đã tạo được giải pháp phòng ngừa tổng hợp, toàn diện, đồng bộ và chuyên sâu.

Trong đó lực lượng Công an là nòng cốt, tập trung phòng ngừa, trấn áp mạnh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan. Cũng chính vì thê,ë “tín dụng đen” tại Hải Phòng đã cơ bản được kiểm soát. Toàn thành phố không có địa bàn, tụ điểm cho vay lãi nặng phức tạp; không còn tình trạng các băng nhóm tội phạm đòi nợ thuê theo kiểu “xã hội đen”; không xảy ra các yếu tố đột xuất, bất ngờ hoặc các vụ trọng án gây dư luận xấu, đặc biệt tỷ lệ điều tra khám phá; khởi tố vụ án, bị can liên quan đến “tín dụng đen”, nhất là tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự đã tăng đáng kể so với thời gian trước. 

Tuy nhiên, trên địa bàn vẫn tồn tại một số hoạt động dưới hình thức truyền thống và loại “tín dụng đen” sử dụng công nghệ cao. Cụ thể là một số cá nhân, nhóm người (dưới danh nghĩa doanh nghiệp, tổ chức…) đứng ra cho vay lãi cao dưới hình thức cho vay họ góp, cho vay cầm đồ, cho vay tín chấp trực tiếp với lãi suất có thể lên đến 109,5% - 180%/năm. Bên cạnh đó, các đối tượng còn sử dụng phần mềm quản lý Mecash để quản lý dữ liệu của người vay (họ tên, địa chỉ, số điện thoại, số tiền vay, số tiền lãi đã trả...).

Về “Tín dụng đen” sử dụng công nghệ cao. Đây là hoạt động phạm tội trên không gian mạng. Các đối tượng sử dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội để tiếp cận người vay ở nhiều địa bàn, các khu công nghiệp, khu dân cư...

Trong đó, cho vay qua các ứng dụng (app) trực tuyến phổ biến hiện nay là app Vay 24/7, Vay online, Goldway, dodong... không rõ nguồn gốc, luôn ẩn thông tin để né tránh sự quản lý, truy vết của cơ quan Công an. “Tín dụng đen” hình thức này thường phát sinh hành vi đòi nợ trái pháp luật; bằng mọi thủ đoạn đe dọa, gây sức ép, khủng bố tinh thần con nợ nhằm mục đích thu lãi và vốn cho vay.

Đầu năm 2022, có khá đông lao động tại các khu công nghiệp, khu kinh tế vay tiền qua app với thủ tục rất đơn giản: người vay “thế chấp” ảnh chụp CCCD, ảnh chân dung, hình ảnh hoặc chia sẻ quyền truy cập danh bạ điện thoại để đăng ký vay tiền và giải ngân ngay số tiền từ 2-50 triệu đồng với mức lãi suất cho vay rất cao (từ 500% đến 800%/năm) và bị trừ lãi ngay khi nhận tiền. 

Do lãi suất cao, nhiều công nhân không có khả năng trả nợ nên đã xóa app, chặn tin nhắn, cuộc gọi, thay sim, thậm chí bỏ việc trong khi các chủ nợ gửi thư, sử dụng “sim rác”, phần mềm đổi giọng để gọi điện, nhắn tin khủng bố suốt ngày đêm, thậm chí gọi đến cả lãnh đạo, phòng nhân sự, kế toán... nơi công nhân làm việc. 

Ngoài ra là tình trạng hụi, họ, kinh doanh đa cấp... dẫn đến nhiều vụ việc nghiêm trọng; đẩy nhiều người dính vào các tệ nạn xã hội và cuối cùng lại tìm đến “tín dụng đen” vay tiền.

PV: Trước thực trạng đó, công tác đấu tranh, phòng, chống “tín dụng đen” đã được Công an các đơn vị, địa phương triển khai thế nào thời gian qua, thưa Đại tá?

Đại tá Lê Hồng Thắng: 

Thực tế cho thấy “tín dụng đen” thường lợi dụng kẽ hở pháp luật để tạo vỏ bọc, núp dưới danh nghĩa các doanh nghiệp, Công ty hỗ trợ tài chính, dịch vụ cầm đồ cùng các phương thức, thủ đoạn che giấu, biến tướng như sử dụng các hợp đồng giả ủy quyền mua bán, thuê xe ô tô, xe máy, mua bán nhà đất, mua hàng trả góp... Ngoài ra, hợp đồng vay, mượn tiền thủ tục đơn giản, thường không có giấy tờ biên nhận hoặc có nhưng không thể hiện đúng lãi suất thực tế; thời gian vay được kéo dài, đan xen nhiều lần đáo hạn, trả nợ, ký kết hợp đồng mới, gây khó cho việc phát hiện, điều tra, xử lý.

Còn nhóm sử dụng công nghệ cao, cho vay qua app không có địa điểm cố định, địa bàn cụ thể. Chưa nói, các giải pháp an toàn trong lĩnh vực viễn thông, thông tin, tài chính, ngân hàng để phát hiện ngăn chặn, xử lý các đối tượng sử dụng thuê bao di động không chính chủ, các website, ứng dụng, sử dụng tài khoản ẩn danh, không đăng ký; các đối tượng mua, thuê tài khoản để phục vụ hoạt động trái pháp luật còn chưa kịp thời, chưa đáp ứng được yêu cầu, gây khó cho việc bắt giữ, xử lý đối tượng.

Mặc dù vậy, lực lượng Cảnh sát hình sự CATP đã kịp thời tham mưu UBND, Ban Chỉ đạo 799 thành phố ban hành nhiều văn bản, kế hoạch chỉ đạo các cấp, các ngành, chính quyền địa phương phối hợp tuyên truyền, phòng ngừa xã hội nhất là với thủ đoạn sử dụng công nghệ cao đòi nợ trái pháp luật. Cùng với đó, Công an các đơn vị, địa phương tập trung cao cho công tác nghiệp vụ cơ bản.

Trong đó, Giám đốc CATP Hải Phòng chỉ đạo Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao triển khai điều tra cơ bản lĩnh vực “Hoạt động tín dụng đen trên không gian mạng” đồng thời rà soát, lập danh sách các ứng dụng, đối tượng, cá nhân, tổ chức hoạt động cho vay trực tuyến, cho vay ngang hàng nghi vấn từ đó trao đổi, phối hợp với các lực lượng chức năng khác trong phòng ngừa, đấu tranh.

Đặc biệt mới đây, ngày 14/9/2023, Giám đốc CATP có Công văn chỉ đạo toàn lực lượng thực hiện nghiêm ý kiến của Chủ tịch UBND thành phố về thực hiện Công điện số 766/CĐ-TTg ngày 24/8/2023 của Thủ tướng Chính phủ ngày 14/9/2023 về tiếp tục tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý hoạt động “tín dụng đen” và Kế hoạch về mở đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến loại tội phạm này.

Ngoài ra, hằng năm, căn cứ tình hình thực tế, Phòng Cảnh sát hình sự đề xuất Giám đốc CATP có văn bản chỉ đạo, giao trách nhiệm, chỉ tiêu đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” cho từng đơn vị, địa phương với sự hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc sát sao.

Chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2023, lực lượng hình sự toàn thành phố tiếp nhận tố giác và triệt phá 13 vụ/20 đối tượng; khởi tố 11 vụ/18 bị can (tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự: 10 vụ/14 bị can; tội Gây rối TTCC 1 vụ/4 bị can); xử lý hành chính 2 vụ/2 đối tượng về hành vi cho vay vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự. So với cùng kỳ năm 2022, tỷ lệ điều tra khám phá tăng 57% (11/7 vụ). (Riêng Phòng Cảnh sát hình sự phá 3 vụ/6 đối tượng có hành vi Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự).

Điển hình: Ngày 22/12/2022, Phòng Cảnh sát hình sự bắt giữ Quách Đức Anh cùng đồng bọn có hành vi Cho vay lãi nặng với lãi suất từ 156,4% - 608,3%/năm. Quá trình điều tra đơn vị đã bắt, khởi tố, tạm giam 2 đối tượng và làm rõ người vay ban đầu với số tiền 25 triệu đồng nhưng sau hơn 1 năm phải trả số tiền lên đến gần 3 tỷ đồng.

Tiếp đó, ngày 23/1/2023, đơn vị phá vụ án Đàm Hoàng Nam cho vay tổng số 36 khoản với tổng tiền là 552.500.000 đồng, dưới hình thức vay họ góp và vay nóng, lãi suất từ 365%/năm đến 36.500%/năm, thu lợi bất chính là 271.365.858 đồng. Việc thỏa thuận vay lãi được thực hiện qua nhắn tin trên ứng dụng Messenger và mọi giao dịch được thực hiện qua hình thức chuyển khoản ngân hàng.

PV: Đại tá có nhận định thế nào về diễn biến của hoạt động “tín dụng đen” từ nay đến cuối năm?

Đại tá Lê Hồng Thắng:

Thời gian qua, tình hình kinh tế cả nước trong đó có Hải Phòng vẫn gặp nhiều khó khăn. Nhiều doanh nghiệp đang phải cắt giảm lao động trong khi một số doanh nghiệp nhỏ, hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu vay vốn để phục vụ sản xuất, kinh doanh. Đây sẽ là cơ hội của hoạt động “tín dụng đen”.

Qua biện pháp nghiệp vụ, Phòng Cảnh sát hình sự phát hiện có một số băng nhóm, đối tượng có biểu hiện di chuyển từ thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam về Hải Phòng hoạt động cho vay lãi nặng. Điều cần nói nữa là chế tài xử lý hiện vẫn chưa đủ sức răn đe. Do đó, dự báo tình hình hoạt động của “tín dụng đen” trên địa bàn thành phố từ nay đến cuối năm tiếp tục tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, khó lường. Kinh doanh đa cấp, hụi, họ ... sẽ vẫn xảy ra những vụ việc nghiêm trọng.

Để chủ động nắm chắc và kiểm soát tình hình tội phạm liên quan đến “tín dụng đen”, nhất là những biến tướng mới của tội phạm; không để bị động, bất ngờ, cần tập trung cao cho một số giải pháp. Cụ thể là:

Tiếp tục thực hiện nghiêm các Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ; Kế hoạch của Bộ Công an, UBND thành phố, CATP về tấn công, trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”...

- Huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, đẩy mạnh tuyên truyền, phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm liên quan đến “tín dụng đen”, đặc biệt các hành vi đòi nợ trái pháp luật. Khuyến cáo người dân không nên vay tiền của các tổ chức “tín dụng đen” và các đối tượng cho vay lãi nặng, các tổ chức ngoài xã hội; tránh để lộ lọt thông tin và hình ảnh cá nhân. Người dân cần mạnh dạn tố cáo các hành vi đe dọa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của bản thân và người xung quanh tới cơ quan Công an nơi gần nhất để kịp thời xử lý.

- Tăng cường công tác nghiệp vụ điều tra cơ bản toàn diện về lĩnh vực “tín dụng đen”; quản lý chặt địa bàn, đối tượng, nắm chắc di biến động, hoạt động của các đối tượng có biểu hiện hoạt động “tín dụng đen” để có đối sách thích hợp. Các đơn vị, địa phương cần đánh giá kết quả đạt được, đi sâu phân tích những bài học kinh nghiệm, tồn tại vướng mắc và nguyên nhân.

- Đẩy mạnh phát hiện, xử lý hành vi mua bán trao đổi thông tin dữ liệu cá nhân trái phép; xử lý nghiêm các hành vi mua bán, thuê sim không chính chủ và hành vi mua bán, cho thuê tài khoản ngân hàng “rác”, tài khoản ngân hàng giả, các cá nhân, tổ chức đăng thông tin quảng cáo, mời gọi, lôi kéo người vay tiền quan app; kiến nghị cơ quan chức năng ngăn chặn, xử lý, gỡ bỏ các website, ứng dụng liên quan đến hoạt động cho vay tiền.

- Tiếp nhận, giải quyết triệt để các tố giác, tin báo về tội phạm liên quan đến “tín dụng đen”, đòi nợ trái pháp luật; điều tra khám phá, trấn áp mạnh mẽ các băng, ổ nhóm côn đồ, hoạt động kiểu “xã hội đen”, bảo kê, đòi nợ thuê, đưa ra xét xử điểm để tuyên truyền, giáo dục, răn đe tội phạm. 

- Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng trong trao đổi thông tin, tài liệu liên quan đến các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” nhất là các đối tượng hoạt động liên tỉnh, xuyên quốc gia để chủ động xây dựng các phương án, kế hoạch kịp thời đấu tranh triệt phá cũng như truy bắt các đối tượng.

 - Bổ sung trang thiết bị phục vụ việc phát hiện, điều tra, thu thập tài liệu chứng cứ điện tử đối với các hành vi lợi dụng công nghệ cao hoạt động “tín dụng đen” qua mạng.

PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Khánh Chi thực hiện

• Đội Cảnh sát hình sự CAQ Kiến An: Phá chuyên án cướp tài sản trên đồi Thiên Văn, bắt 2 đối tượng
• Công an quận Kiến An: Điều tra làm rõ 4/5 vụ phạm pháp hình sự, bắt 5 đối tượng truy nã
• Công an quận Kiến An: Điều tra, làm rõ 6/6 vụ phạm pháp hình sự, bắt 2 đối tượng truy nã
• Ông lão 75 tuổi bị lừa mất hơn 1,3 tỷ đồng sau cuộc gọi của kẻ mạo danh Công an