Đa số đại biểu Quốc hội tán thành việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng để phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Nhiều ý kiến cho rằng, với các nội dung sửa đổi, dự thảo Luật sẽ góp phần tăng cường phòng ngừa rủi ro, tăng cường năng lực tự kiểm tra, kiểm soát nội bộ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức tín dụng; xây dựng công cụ để quản lý các tổ chức tín dụng; phát hiện sớm vi phạm và xử lý kịp thời trách nhiệm của các cá nhân quản trị, điều hành tổ chức tín dụng…; bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng; xử lý tình huống người gửi tiền rút tiền hàng loạt và có cơ chế hiệu quả để cơ cấu lại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt. Tuy nhiên, cần quy định rõ, chặt chẽ trách nhiệm và quyền lợi của cả ngân hàng và khách hàng.

                      Cần thiết chế đủ mạnh để xử lý vấn đề sở hữu chéo tổ chức tín dụng

           Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng, về xử lý sở hữu chéo liên quan đến các tổ chức tín dụng không phải là hạn chế, mà cần chấm dứt tình trạng sở hữu chéo trong hệ thống tín dụng.

          Theo đại biểu, đây là việc rất được quan tâm đối với hệ thống tín dụng của ta hiện nay. Việc sở hữu chéo, ai cũng nhận ra được, ai cũng biết nhưng để “chỉ mặt, đặt tên” ra thì rất khó. Bởi nó có sự lòng vòng, lắt léo trong hệ thống tín dụng của chúng ta. Đây là vấn đề khó. Đại biểu cho biết, những quy định hiện hành trong điều 55, điều 127 trong dự thảo luật chưa đủ mạnh để chấm dứt tình trạng sở hữu chéo, khi các giải pháp trong dự thảo luật còn mang tính thụ động, chưa hiệu quả.

          Đại biểu nêu ý kiến, việc chấm dứt sở hữu chéo quan trọng vì liên quan đến công khai, minh bạch, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân sai phạm và cho rằng, cần xem xét, thiết kế lại mô hình cơ quan giám sát, kiểm tra tài chính liên quan đến ngân hàng. Để những sự việc xảy ra như SCB và nhiều trường hợp vi phạm liên quan đến cơ quan thanh tra, kiểm tra của ngân hàng. Theo đại biểu, cần phải có một chương về lĩnh vực này.

          Đồng thời cần có cơ quan thanh tra, kiểm tra hoạt động tín dụng của ngân hàng mang tính độc lập. Khi làm tốt khâu thanh tra, kiểm tra, xử lý công khai minh bạch trong tất cả các giao dịch, chúng ta sẽ không cần giảm room cấp vốn, thậm chí có thể nâng cao hơn nhưng chúng ta quản lý được, tổ chức và cá nhân sẽ không dám và không thể thực hiện các hành vi sử dụng tài sản ngân hàng chéo với công ty của mình. Đại biểu khẳng định, phải có thiết chế mạnh như thế mới mới xử lý nghiêm được.

          Đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết (TP Hồ Chí Minh) kiến nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan có liên quan đánh giá kỹ công tác quản lý Nhà nước, công tác thanh tra, kiểm tra, các quy định pháp luật có liên quan, các quy định cần sửa đổi để đảm bảo thực hiện tốt hơn nữa công tác quản lý nhà nước trên địa bàn, phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm của các ngân hàng thương mại, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, ngăn chặn những tác động xấu ảnh hưởng đến hoạt động ngân hàng. Qua đó, bổ sung sửa đổi các quy định khác và Luật Tổ chức tín dụng để đảm bảo ngăn ngừa hiệu quả các sai phạm của các Tổ chức tín dụng.

          Đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết thống nhất với các ý kiến đại biểu đã phát biểu trước liên quan đến vấn đề sở hữu chéo giữa các ngân hàng thương mại với nhau, giữa ngân hàng thương mại với các doanh nghiệp và việc các tập đoàn kinh tế thành lập ngân hàng để huy động vốn phục vụ chủ yếu cho hoạt động kinh doanh của chính doanh nghiệp mình giữ cổ phần vốn sở hữu, dẫn đến khó kiểm soát, hoạt động thiếu minh bạch, dễ dẫn đến sai phạm và ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng chung, nguy cơ ảnh hưởng nhiều đến quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền. Do đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước và cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu để quy định chặt chẽ để xử lý các vấn đề này. 

          Về cơ chế bảo vệ cổ đông thiểu số, đại biểu Văn Thị Bạch Tuyết kiến nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu có quy định cơ chế bảo vệ cổ đông thiểu số và các tổ chức tín dụng là ngân hàng thương mại cổ phần tương tự như Luật Doanh nghiệp.

           Đánh giá tình trạng sở hữu chéo, thao túng, lợi ích nhóm trong lĩnh vực ngân hàng vẫn là vấn đề đáng lo ngại, Trung tướng Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an TP.Hà Nội lưu ý việc huy động vốn để cho vay giữa các DN thuộc hệ sinh thái của các tập đoàn kinh tế tư nhân.

          Theo đại biểu, dự thảo luật giảm điều chỉnh tỷ lệ sở hữu của các cá nhân, tổ chức mang tính đại chúng, các tổ chức tín dụng… giúp cơ cấu cổ đông ngân hàng thông thoáng, lành mạnh hơn. Điều này “tránh quyền tự quyết tập trung vào một ông bà chủ nào đó, hạn chế điều hành của tổ chức phục vụ cho các công ty sân sau và nhóm lợi ích mà tổn hại đến ngân hàng hoặc nhóm cổ đông nhỏ”. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy thực tế vẫn tồn tại cổ đông lớn đứng danh, hoặc không đứng danh HĐQT để điều hành, nắm cổ phần chi phối và điều hành hoạt động ngân hàng.

           Theo đại biểu, các quy định trong dự thảo mới chỉ mang tính kỹ thuật. Cần bổ sung thêm hai vấn đề, một là tăng cường vai trò của Ngân hàng Nhà nước để hạn chế hành vi lạm quyền cổ đông lớn, quyền quản trị điều hành để thao túng hoạt động của các TCTD. Hai là thêm biện pháp, giải pháp kiểm soát việc lách luật sử dụng nhiều cá nhân khác đứng tên cổ phần nhóm cổ đông lớn để điều hành tổ chức tín dụng.

                                              Đề xuất điều chỉnh quy định liên quan đến việc cung cấp thông tin khách hàng

         Góp ý điều 14 về quyền bảo mật thông tin, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM ) cho biết, theo thông lệ quốc tế, một số ngành nghề yêu cầu bảo vệ thông tin cá nhân khách hàng rất nghiêm ngặt bằng hiến pháp và luật là ngân hàng, y tế và luật sư. Bởi, đó là những thông tin bí mật riêng tư, là quyền con người được ghi nhận trong công ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

         Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân với gia đình. Thông tin về đời sống riêng tư cá nhân hoặc gia đình được pháp luật bảo đảm theo Hiến pháp, trừ trong các trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội…

          Vì vậy, đại biểu đề nghị sửa lại Điều 14 theo hướng chỉ cung cấp thông tin khách hàng theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng (sửa đổi) và các luật có liên quan; đồng thời đề nghị chỉ yêu cầu cung cấp thông tin đối với những khách hàng có liên quan đến vụ án được khởi tố, điều tra…

          Điều 14 quy định cung cấp thông tin khách hàng, vốn trong ngân hàng là hạn chế quyền con người được bảo vệ thông tin. Ngoài ra, ngân hàng chúng ta cũng cần phải cạnh tranh quốc tế. Chúng ta hội nhập rất sâu rồi, nên quy định bảo vệ thông tin khách hàng càng chặt chẽ, uy tín càng cao và ngân hàng của chúng ta càng phát triển.

          Đại biểu Vũ Thị Liên Hương (Quảng Ngãi) đề nghị, về bảo mật thông tin của khách hàng, trong dự án Luật cần được quy định rõ hơn trường hợp nào thì được cấp thông tin của khách hàng... 

          Theo đó, đại biểu Vũ Thị Liên Hương đề nghị bổ sung trường hợp được cấp thông tin của khách hàng hoặc thực hiện theo quy định của pháp luật vào khoản 3, Điều 14. Ví dụ trường hợp khách hàng chết, mất năng lực hành vi dân sự, người thừa kế đến để yêu cầu cung cấp thông tin hoặc pháp luật yêu cầu ngân hàng phải thực hiện báo cáo định kỳ. Vì vậy, đề nghị quy định những trường hợp nào thì được cung cấp thông tin của khách hàng một cách rõ nét trong dự án Luật.

          Về quyền của cổ đông phổ thông tại khoản 5, Điều 53 về xem xét, tra cứu và trích lục thông tin về tên và địa chỉ liên lạc trong danh sách cổ đông có quyền biểu quyết và yêu cầu sửa đổi thông tin không chính xác của mình. Với quy định của dự án Luật có thể hiểu rằng cổ đông có quyền yêu cầu xem tên, địa chỉ không chỉ của mình mà của cả các cổ đông khác.

                                                               Quy định tính chính danh khi mở tài khoản

          Trong đấu tranh phòng chống tội phạm công nghệ cao thời gian qua nổi bật lên các thủ đoạn sử dụng giấy tờ giả mở tài khoản, nhằm gây khó khăn, tránh né. Do đó cần luật hóa quy định tính chính danh khi mở tài khoản.

              Đối với về vấn đề cung cấp thông tin cho các cơ quan chuyên trách phòng chống tội phạm, dự thảo luật quy định cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng. Tuy nhiên, Trung tướng Nguyễn Hải Trung, Giám đốc Công an Hà Nội cho biết, trong thực tiễn tội phạm công nghệ cao, đánh bạc, rửa tiền trên không gian mạng rất phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng.

          Sau các vụ việc, lực lượng công an ngay lập tức truy xét dòng tiền, phong tỏa tài khoản. Nhưng với các quy định hiện hành thì không thể đáp ứng được việc phong tỏa kịp thời, các đối tượng ngay lập tức chuyển tiền đi rất nhanh nên tỷ lệ thu hồi được tiền rất ít.

          Giám đốc Công an Hà Nội cũng đề nghị để nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm, cần quy định rút ngắn thời gian phong tỏa tài khoản, có thể giao Chính phủ nghiên cứu quy định chi tiết nội dung này. Về quy định tính chính danh khi mở tài khoản ngân hàng, theo đại biểu, trong đấu tranh phòng chống tội phạm công nghệ cao thời gian qua nổi bật lên các thủ đoạn sử dụng giấy tờ giả mở tài khoản, nhằm gây khó khăn, tránh né. Do đó cần luật hóa quy định tính chính danh khi mở tài khoản.

            Đại biểu cũng  đề nghị trong luật này cần có quy định cụ thể về các điều kiện bắt buộc các TCTD phải có nền tảng công nghệ, cơ sở vật chất trong nhận diện khách hàng để đảm bảo tính chính danh; yêu cầu TCTD có trách nhiệm rà soát, phát hiện và phối hợp với cơ quan công an các cơ quan có liên quan xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm về tài khoản không chính danh. Đặc biệt, đại biểu Nguyễn Hải Trung đề nghị không quy định Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền điều tra vi phạm pháp luật về lĩnh vực ngân hàng.

                                        Đề nghị thông qua Luật Các tổ chức tín dụng tại kỳ họp thứ 6

     Cuối phiên thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Các tổ chức tín dụng chiều 10/6, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Thị Hồng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.

       Thống đốc NHNN cho biết, qua các buổi thảo luận tổ cũng như thảo luận tại hội trường đã có tới 121 ý kiến phát biểu thẳng thắn, đầy trách nhiệm cho thấy sự quan tâm đối với hoạt động ngân hàng nói chung, cũng như đối với dự án Luật các tổ chức tín dụng (TCTD). Cơ quan soạn thảo đã lắng nghe, ghi chép và sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến của đại biểu để tổng hợp báo cáo Chính phủ hoàn thiện dự án luật này. 

          Giải đáp một số vấn đề lớn được các ĐBQH quan tâm, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, đối với đề nghị dự án Luật có 1 Chương riêng hoặc 1 phần riêng quy định cụ thể về cơ cấu tổ chức hoạt động, thậm chí là xử lý nợ xấu và tái cơ cấu các ngân hàng, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu tiếp tục có nghiên cứu, nhưng lưu ý trong 1 luật chung rất khó có thể quy định cụ thể riêng cho từng ngân hàng. 

          Đối với quy định điều chỉnh giảm các giới hạn về sở hữu của cổ đông và người có liên quan, cũng như giới hạn về cấp tín dụng cho 1 khách hàng và với các người có liên quan, theo Thống đốc, dự thảo luật được thiết kế như vậy cũng để nhằm mục đích hướng đến hạn chế việc thao túng và sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng. 

Một vấn đề được các ĐBQH quan tâm là luật hóa Nghị quyết 42 trong dự án Luật Các TCTD. Theo Thống đốc, Nghị quyết 42 ra đời với mục tiêu tạo cơ sở pháp lý, tạo cơ chế thí điểm để giải quyết nợ xấu khi nợ xấu ở mức cao vào năm 2017. Thực tế triển khai cho thấy nợ xấu đã giảm rất nhanh, tăng cường trách nhiệm trả nợ của người đi vay, qua đó làm tăng tính kỷ luật trong hoạt động đi vay và cho vay.

          Tuy nhiên trong quá trình xử lý nợ xấu có gắn với việc thu giữ và xử lý tài sản đảm bảo. Với tính chất là trung gian tài chính, việc thu giữ tài sản đảm bảo của các TCTD phải được thực hiện theo các quy định của pháp luật. Quá trình xử lý nợ xấu cũng quy định thứ tự ưu tiên thanh toán và so với Nghị quyết 42, dự thảo luật này đã điều chỉnh hài hòa lợi ích của các bên.

          Về thời gian thông qua dự án Luật các TCTD, Thống đốc NHNN cho biết, Nghị quyết 42 được gia hạn cho đến ngày 31/12/2023, nếu dự án được thông qua sau 3 kỳ họp cũng sẽ có khoảng trống pháp lý về xử lý nợ xấu cũng như hoạt động ngân hàng. Chính vì thế, cơ quan chủ trì soạn thảo mong muốn và đề nghị Quốc hội xem xét, cho phép thông qua dự án Luật các TCTD trong 2 kỳ họp.

          Thống đốc cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ cố gắng hết sức và dưới sự chỉ đạo của Chính phủ tiếp thu tối đa các ý kiến của ĐBQH để hoàn thiện Luật, làm sao thông qua trong kỳ họp thứ 2 (kỳ họp thứ 6 tới). Đây cũng là đòi hỏi của thực tiễn hiện nay, bởi hoạt động ngân hàng đang chịu tác động rất nhiều bởi các biến động của kinh tế thế giới và trong nước./.

                                                                                                                                     Hồng Thanh