Luật Đường bộ gồm 6 chương, 86 Điều, quy định về hoạt động đường bộ và quản lý nhà nước về hoạt động đường bộ. Theo quy định của luật, nguyên tắc hoạt động đường bộ là bảo đảm giao thông thông suốt, an toàn, kết nối đồng bộ, hiệu quả, thân thiện với môi trường, phục vụ nhu cầu vận tải hàng hóa và đi lại thuận tiện của người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai, hội nhập quốc tế.

Bên cạnh đó, phát triển đường bộ theo quy hoạch; sử dụng hiệu quả các nguồn lực; kết nối phương thức vận tải đường bộ với các phương thức vận tải khác; tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến, bảo đảm văn minh, hiện đại và đồng bộ. Thực hiện thống nhất trên cơ sở phân công, phân cấp trách nhiệm, quyền hạn cụ thể, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp. Mọi hành vi vi phạm pháp luật về hoạt động đường bộ phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật.

          Luật nghiêm cấm các hành vi: phá hoại kết cấu hạ tầng đường bộ; khai thác, sử dụng kết cấu hạ tầng đường bộ trái quy định của pháp luật; đấu nối trái phép vào đường chính, đường nhánh; tháo dỡ, di chuyển trái phép hoặc làm sai lệch công trình đường bộ; lấn, chiếm, sử dụng, xây dựng trái phép trong phạm vi bảo vệ kết cấu hạ tầng đường bộ; lắp đặt, tháo dỡ, di chuyển, điều chỉnh, che khuất báo hiệu đường bộ trái quy định của pháp luật; gắn, treo, lắp vào báo hiệu đường bộ nội dung không liên quan tới ý nghĩa, mục đích của báo hiệu đường bộ hoặc làm sai lệch báo hiệu đường bộ.

          Đồng thời, nghiêm cấm kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, xe 4 bánh có gắn động cơ mà không có giấy phép kinh doanh vận tải theo quy định của pháp luật hoặc kinh doanh không đúng giấy phép; lập điểm đón, trả khách, bốc dỡ hàng hóa trái quy định của pháp luật.

          Cấp kỹ thuật của đường bộ được quy định trong các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế của đường bộ, bao gồm: đường cao tốc; đường cấp I, II, III, IV, V, VI; đường đô thị; đường cấp A, B, C, D, đường khác.

          Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh Lê Tấn Tới cho biết,  liên quan đến việc đặt tên, đổi tên, số hiệu đường bộ, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị đặt theo số lẻ, nếu theo hướng Đông - Tây thì đặt số chẵn. Đường cao tốc ở địa phương nối vào đường cao tốc chính thì thêm các ký tự A, B, C, D. Biển chỉ dẫn lên đường cao tốc cũng quy định rõ ràng, biển hướng dẫn lên cao tốc phải có hướng và phải có địa phương cấp huyện hướng xe chuẩn bị đi tới…

           Về nội dung này, cơ quan thường trực của Quốc hội cho rằng việc đặt số hiệu các đường cao tốc theo hướng Bắc Nam theo số lẻ, Đông Tây theo số chẵn… là nội dung cụ thể sẽ được quy định tại các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật.

          Tuy nhiên, đường cao tốc ở nước ta đầu tư không cùng thời điểm nên đặt số hiệu thống nhất ngay là khó khăn Ngoài ra, khác với một số nước, địa lý nước ta trải dài, phía Bắc và phía Nam rộng. Trong khi đó, miền Trung có chiều ngang hẹp nên có nhiều tuyến cao tốc đi không theo hướng Bắc Nam hay Đông Tây.

          Báo cáo của UBTVQH dẫn chứng cao tốc Hoà Bình – Sơn La đi theo hướng Tây Bắc; cao tốc ven biển Thái Bình – Ninh Bình- Thanh Hoá thì vừa theo hướng Đông Tây, vừa theo hướng Bắc Nam…

          Do tính đa dạng đó nên cần quy định đặt tên số hiệu đường cao tốc trong văn bản hướng dẫn để không ảnh hưởng đến tính ổn định của Luật này. UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ nội dung này như dự thảo Luật trình Quốc hội  thông qua là giao Chính phủ quy định chi tiết việc này.

          Quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị quy định thẩm quyền đặt tên đường bộ ngay trong Luật. Về vấn đề này, UBTVQH cho rằng việc quy định thẩm quyền đặt tên đường bộ là nội dung giao Chính phủ quy định cụ thể ở Nghị định hướng dẫn thi hành.

          Liên quan đến cấp kỹ thuật của đường bộ (Điều 10), UBTVQH cho biết có ý kiến đề nghị bổ sung “đường tốc độ cao” để bao quát hết tất cả các loại đường và tổ chức giao thông phù hợp.

          Về vấn đề này, cơ quan thường trực của Quốc hội cho rằng hệ thống đường bộ của nước ta hiện chưa có quy định về đường tốc độ cao.Để xác định bổ sung một loại cấp kỹ thuật đường bộ cần xem xét, đánh giá kỹ và cần xây dựng được hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Mặt khác, đường cấp I đã có thiết kế tối đa tới 120 km/giờ. Ngoài ra, tham khảo quy định của một số nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc không quy định và không có tiêu chuẩn riêng cho đường tốc độ cao. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội không bổ sung cấp đường này trong dự thảo Luật.

          Điều 10 Luật Đường bộ vừa được Quốc hội thông qua quy định cấp kỹ thuật của đường bộ được quy định trong các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế của đường bộ, bao gồm: đường cao tốc; đường từ cấp I đến cấp VI; đường đô thị; đường cấp A, B, C, D, đường khác.

          Riêng cấp kỹ thuật của đường đô thị thực hiện theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành và tiêu chuẩn kỹ thuật do cấp có thẩm quyền công bố.

          Các đường còn lại thực hiện theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ trưởng Bộ GTVT ban hành và tiêu chuẩn kỹ thuật do cấp có thẩm quyền công bố.

           Đáng chú ý, điều khoản chuyển tiếp của Luật quy định đối với dự án đường cao tốc đã được quyết định chủ trương đầu tư trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu tại Luật này được tiếp tục đầu tư theo quyết định chủ trương đầu tư được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

           Đối với đường cao tốc đưa vào khai thác trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà chưa đáp ứng một số quy định của Luật này và các tuyến đường cao tốc nêu trên thì lộ trình đầu tư xây dựng đáp ứng quy định của Luật này thực hiện theo quy định của Chính phủ.

          Theo yêu cầu của Luật Đường bộ vừa được Quốc hội thông qua, đường cao tốc được thiết kế theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc và các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật khác có liên quan.

          Đường cao tốc được đầu tư, xây dựng phù hợp với quy hoạch và đầu tư, xây dựng đồng bộ các công trình, gồm: Đường gom hoặc đường bên; Trung tâm quản lý, vận hành giao thông tuyến đường cao tốc; Trạm dừng nghỉ, điểm dừng xe, đỗ xe; Hệ thống thu phí điện tử không dừng đối với tuyến đường có thu tiền sử dụng đường bộ; Công trình kiểm soát tải trọng xe.

          Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đường bộ, UBTVQH cho biết, có ý kiến ĐBQH đề nghị cân nhắc bổ sung phí giao thông nội đô áp dụng đối với ô tô cá nhân đi vào một số khu vực đô thị trong những khung thời gian nhất định.

Quy định này nhằm một mặt hạn chế sự phát triển quá mức của phương tiện giao thông cá nhân, góp phần giảm ùn tắc giao thông tại các đô thị. Mặt khác, bổ sung nguồn thu cho ngân sách nhà nước để tăng cường hỗ trợ phát triển kết cấu hạ tầng đường bộ và hệ thống giao thông công cộng trong các đô thị.

          Tuy nhiên, UBTVQH cho rằng quy định về phí giao thông nội đô không thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật và cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng. Bởi vậy, cơ quan này đề nghị Quốc hội chưa quy định nội dung này trong dự thảo Luật./.

                                                                                                                                  Hồng Thanh