Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, tháng 9 của năm 2019, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 731,3 triệu USD, giảm 10,1% so với tháng 8. Tính chung cả 9 tháng, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 6,224 tỷ USD, giảm 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, trừ cá ngừ vẫn tăng khả quan 20%, XK các mặt hàng chủ lực khác đều sụt giảm. XK tôm giảm 7%, cá tra giảm 8%, mực bạch tuộc giảm 8%. Ngoài ra, các mặt hàng cá biển khác vẫn duy trì tăng trưởng dương 17%, góp phần bù đắp sự sụt giảm của tôm, cá tra và mực, bạch tuộc. Đối với mặt hàng tôm, năm nay sản lượng tôm tăng, giá tôm nguyên liệu giảm, trong khi lượng tồn kho tôm tại các thị trường cao, nguồn cung tôm từ các nước khác cũng tăng khiến giá tôm nhập khẩu tại các thị trường hạ thấp hơn so với năm ngoái.

Đối với mặt hàng cá tra, xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ sụt giảm mạnh 40%, chỉ đạt 221 triệu USD, do thuế chống bán phá giá giai đoạn POR14 ở mức cao. Việt Nam hiện có 62 doanh nghiệp cá tra đủ chuẩn xuất khẩu vào Mỹ nhưng phần lớn không thể xuất khẩu vì thuế chống bán phá giá cao.

Xét về thị trường, Hoa Kỳ vẫn là nước nhập khẩu thủy sản lớn của nước ta với 127,7 triệu USD trong tháng 9 và 1,082 tỷ USD trong 9 tháng. Xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản đạt 123,8 triệu USD trong tháng 9 và 1,066 tỷ USD trong 9 tháng. Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc đạt 113,1 tỷ USD trong tháng 9 và 831,8 triệu USD trong 9 tháng. Xuất khẩu thủy sản sang Hàn quốc đạt 60,9 triệu USD trong tháng 9 và 565,7 triệu USD trong 9 tháng…

Đối với thị trường EU, sau 2 năm EU cảnh báo thẻ vàng IUU, xuất khẩu hải sản của Việt Nam sang thị trường này giảm mạnh. Cụ thể, xuất khẩu hải sản sang EU giảm 6,5% trong năm 2018 xuống còn gần 390 triệu USD, và tiếp tục chững lại trong 8 tháng đầu năm 2019 với 251 triệu USD. Từ vị trí thứ 2 trong các thị trường nhập khẩu hải sản Việt Nam, EU đã tụt xuống đứng thứ 5 và tỉ trọng của thị trường sụt giảm từ 18% xuống 13%. Theo kế hoạch, tháng 11-2019 đoàn kiểm tra của EC sẽ sang Việt Nam lần thứ 2 để kiểm tra, đánh giá lại việc thực hiện các khuyến nghị mà phía EC đưa ra. Kết quả của đợt kiểm tra này sẽ xem xét việc Việt Nam được gỡ thẻ vàng về thẻ xanh, hay tiếp tục bị áp thẻ vàng IU

Từ diễn biến của thị trường, các chuyên gia dự báo trong quý 4/2019, xuất khẩu tôm có chiều hướng khả quan hơn tại các thị trường Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản khi lượng tồn kho giảm, nhu cầu tăng.

Xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc đã tăng trở lại từ tháng 6; do vậy, xuất khẩu sẽ tiếp tục tăng mạnh trong 3 tháng cuối năm ở thị trường này. Với mức thuế chống bán phá giá cao, nên xuất khẩu cá tra sang Mỹ những tháng cuối năm khó có thể phục hồi. Dự báo xuất khẩu cá tra năm 2019 sẽ đạt 2,23 tỷ USD, giảm 3% so với năm 2018.

Xuất khẩu cá ngừ sẽ tiếp tục duy trì tăng trưởng tốt trong quý cuối năm tại các thị trường Mỹ, Trung Quốc. Tuy nhiên, tại thị trường EU khó đoán định vì sẽ phụ thuộc vào kết quả thanh tra của EU cuối tháng 10/2019 về thẻ vàng IUU; nếu có kết quả tích cực sau thanh tra, xuất khẩu sẽ khởi sắc mạnh hơn. Dự báo xuất khẩu cá ngừ cả năm đạt khoảng 800 triệu USD, tăng 23% so với năm 2018.

Xuất khẩu mực, bạch tuộc đang có chiều hướng sụt giảm đáng kể tại nhiều thị trường chính như Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, ASEAN và Trung Quốc. Dự báo tình hình xuất khẩu trong những tháng cuối năm 2019 cũng không khả quan hơn và tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt khoảng 626 triệu USD, giảm 7% so với năm 2018.

Để hoàn thành mục tiêu của năm, theo các chuyên gia, cơ quan chức năng cùng doanh nghiệp thủy sản cần tăng cường kiểm tra, đánh giá phân loại các cơ sở sản xuất giống, thức ăn, các yếu tố đầu vào của sản xuất, đẩy mạnh quy trình VietGAP... Ngoài ra, cần nhân rộng mô hình tổ, đội sản xuất trên biển; tăng cường quản lý, hiện đại hóa tàu cá, giảm tổn thất sau thu hoạch. Bên cạnh đó cần cơ cấu lại sản xuất theo hướng tập trung vào những đối tượng có lợi thế cạnh tranh cao nhất...

Bùi Hạnh (tổng hợp)